Haddi aad wanaag fasho wanaag baa la fishaa maqaalka waxaa lagu qoray Fahad Yaasiin Agaasimihi Hore ee Hay’adda Nabadsugidda iyo Sirdoonka Qaranka, guud ahaan La-taliyaha Amniga Qaranka ee Madaxweynaha JFS
Waxay ahayd 15, kii hore 2018, markii Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Maxamed Cabdullaahi Farmaajo uu ii magacaabay Ku xigeenka Hay’adda Nabadsugidda iyo Sirdoonka Qaranka.
Waxey ahayd shaqada culus iyo shaqo igu cusub, balse waxaa ii xilka muhiimadda ay ku leedahay shaqada Sirdoon oo ah ilaalinta ilaalinta iyo danaha Qaranka, iyadoo bartil-maameedka ugu keydka uu yahay helidda xog sugan oo ka dhigi karta sirdoonkeenna mid la isku halleyn karo oo dhameystiran .
Kolkii aan xog urursaday, una fiirsaday shaqada iyo horyaalla hay'adda waxaan fahmay saddex salaad oo aad u muhiim u ah.
Waa tan sawiree, halka dal ka dhismo, ka horumaro, lagana cabbiro awooddiisa inay tahay tayadii sirdoonkiisa. Waa tan labaade, waxaan u tagay dhowr, xigeen-no iyo noocyo kala duwan, oo leh aqoon iyo cilmi-baaris la soo taagay tan iyo markii la aasaasay, sannadkii 1970-kii, kuna difaaca daacadnimo iyo dal jacayl. Waa tan sadexaadee, waxaan la qaldanaa karti karti iyo aqoon leh oo u isku dubarid iyo dib u qaabayn, si ay u diyaariyaan safarka iyo diyaarinta kale ee diyaarinta diyaarinta dalkeenna. Hay’addu awoodna buuxda ugu guul galka cadowga iyo helista xogohooda.
Sadexdaas isla jaanqaadkooda ayaa keenaysa in nabadda iyo barwaaqada shacabkeenna ay ku xiran tahay ilaalin iyo tayeynta Sirdoonka Qaranka, sababta ah dal aan lahayn amni la isku halleyn karo marna ma gaaray horumarka iyo barwaaqada uu hiigsanayo.
Tilmaamaha iyo dardaaranka Madaxweyne Maxamed Cabdullaahi Farmaajo, ee aan shaqada ku bilaabay waxaa saldhig u ahaa gaarista laba yool; Soo celintii iyo awooddii Sirdoonka Qaranka, si ay tartan ula gasho Hay’adaha dhiggeeda ah ee gobolka iyo goolba, ulana jaanqaaddo filimka filimka ah, filimka u gudato ka saaran ilaalinta Qaranka ee guddaha iyo dibbada.
Tan xigtana, waxay ahayd soo celinta diidmada shacabka Soomaaliyeed ay ku qabaan sirdoonka Qaranka, bilaabanaysa Xamar oo nabad ah, degan, taas oo ah arrin mudan in golaha wadareed lawada siiyo.
Dhanka shaqada waxaa Madaxweyne Farmaajo walwalka iyo fekerka joogta ah ee ku jiray tirada noocyada iyo astaamaha ka dhasha dhalashada iyo beegsigii hore ahaa ee lagu ugaarsan jiray hal-doorkii shacabka, iyadoo bil walba la horgayn jiray muujinta xaaladda amniga dalka, gaar ahaan caasimadda, oo ay bilaha qaar dhici jireen wax ka badan 85 fal danbi, oo u kala qaybsan qarax, beegsi toos ah iyo burbur hanti, ayna ka dhalan dhalaan, labadii iyo burbur hanti.
Dhismaha dharcadda [ilaalada shacabka] waxay noqotay qoshe mira dhalay, oo noqday saaxiibka muuqaalka bulshada, tababar heerkiisu sarreeyo iyo tayayn lagu sameeyay shaybaartay ayaa keentay inay dhismaan dharcadda ilaaladii shacabka.
Waxaa xasuus mudan askari askar Ilaalada shacabka in loo soo bandhigey
fursad ah in loo magacaabay Guddoomiye Degmo. Askarigaasi wuu diiday dalabkaas, isagoo u jawaabay, Ilaalow shacabka waa garsoor wanaagsanayd ee aan Qaranka u qaban lahaa, waana ilaalinta ilaalinta nafta iyo maalka bulshadeenna, taasi waxay muujinaysaa caddayn iyo micnaha ay ka kooban tahay dhalinyarada dhalinyarada sugidda amniga bulshada iyo tan Qaranka.
Qorshe isku tashiga ayaa jiray, intii ahaa qorshaha aad u fidisay oo saldhig u noqoday sidii loo heli lahaa hay'ad ku taagan wixii laga soo dhex dhaliyo maskax-shiilka khubarada ah ee la carbiyey, kuna hawlan sidii afkaar-curintooda loogu rogi lahaa shaqo raadkeeda. ay dadku arkayaan oo qaranku u aayo!
Qorshahaas baa keenay in hangool la iska qabto wax soosaar aynaan ummad ahaan curintiisa waxba ku lahayn ama la falgalkiisa aadan ku filnayn, kaas oo ku tiirsan, kuna xiran xiriiro oo si joogta ah kula nool.
Tan waxay ahayd taladii ugu habboonayd ee la qaatay. Taladaas waxay gaarsiisay in Hay’adda Sirdoonka Soomaaliyeed lagu hago aqoon iyo khibrad ay curiyeen ama la falgaleen wiilal iyo gabdho Soomaaliyeed oo jecel sidii uu guryahooda u hormari lahaa.
Qiimaynta Saddexdii bilood ee walbaba, waxaa soo hagaagayey jawiga nabadeed ee dalka, waxaana sidoo kale loo dhimay tirada dhalashada ka dhalanaysa dhacdooyinka kala duwan ee goosashada, markii ay gaadheen hoos u dhac, oo bilaha qaar dhici jireen wax kayar sagaal fal danbiyeed ay ku qabsadeen ama ku dhawaacmeen tiro koob. sagaashan ka hooseysa sidii sanadihii hore ay ahayd.
Madaxweynaha iyo madaxda kala duwan ee Qaranka waxay taas dhignayd farxad iyo horumar, dhiirrigalin joogta ah la garab taagnaa shaqada wanagsan ee ay u tagey hay’adaha amniga Qaranka guud ahaan, iyo hay’adaha xogaha ee kala duwan.
Dagaalkii qaboobaa wuxuu sirdoonkeenu ahaa mid dunida ka tilmaaman oo dunidu ku kutashato, saameyn weyna kulahaa siyaasadda dunida iyo xiriirinta kala geddisan ee caalamka.
Dhawr dowladood oo qaarada Afrika, xilliyo kala duwan aanu kulannay ayaa waxa ay ka sheekeeyeen sidii Soomaaliya uu ugu noqday dhismaha dhismaha iyo dhismaha hay’adda sirdoonkooda, hadday tababarid iyo qalabaynba.
Mid kamid ah maxaabiista Hay'ad Sirdoon oo dal Afrikaan ah ka socday oo Xamar igu soo booqday ayaa shirkeennii ku furay xarunta NISA uu ku qaatay tababarkiisi hore markii la aasaasay fiidiyooga dalka 1979-kii Safar ah.
Hay’adaha sawirada kuwooda ugu saamaynta badan waxay in NISA ay kamid tahay Hay’adaha ugu saamaynta badan Afrika xaga la muuqalka, halka Gobolka Geeska Afrika ay NISA hormuud u tahay dhanka la safafka, Laguna kalsoonyahay xogtooda iyo khibradooda.
Muddadii aan awoodda Guud ka ahaa Hay'adda Sirdoonka Qaranka, sanad ee u waxaa koob rasm ah noogu yimid Muqdisho ilaa siddeed Agaasime Guud oo ka kala yimid waxyaabaha saamaynta iyo doorka badan dunida, iyo kuwa Afrika oo aan daris nahay ama khatar amni ah wada lahayd, iyagoo si qotodheer u fahamsanaa aqoon iyo khibrad ay u leeyihiin software-ka Soomaaliya.
Xusuustayda waxaanu ka tirmi tirmi, sheekooyin yaab leh oo ahaa kuwii dhaliyay guulo saamayn weyn ku yeeshay nabadda iyo daganaanshaha. Dabcan, masoo qaadan karo balse haddii aan soo qaadan mid iyo laba; waxaan ogaannay sarkaalka Hay’adda inuu si noqday ah ku guursaday gabar xubin ka ah Shabaab, una ilaalin ilaalinta xogta Soomaaliya, sarkaalkani wuxuu ahaa sargaalkii labaad ee ay gacantadaasi sidaas ku guursato. Ujeedku wuxuu ahaa si ay gabbaad ay magaalada ku joogto uga dhigato, shaqadakeeda fursad ugu hesho, marka dambana ay khaarijiso.
Sarkaalkii waxaa la faray inuu caadi iska dhigo, lana noolaado, si buuxdana uu usoo wada helo xogta ay la shaqayso. Hawlgalkaas waxa uu sahlay in lasoo qabto 12 ka tirsan Macafiyada Shabaab, oo meelo kala duwana shaqada ka waday, sida lagu sameeyay baaritaan, kadibna waxaa lagu helay dambiyo ayay Maxkamadda Ciidamada Qalabka sida ku ridday kala duwan.
Waxaa iyana jirtay hooyo xaafad joog ah oo dhammaysay shuruudaha xubinnimada ee kusoo biirista xogta, kana mid ahayd dharcad tababar loo sameeyay. Hooyadani markii ay akhrisay warqadihii laga rabay in ay saxiixdo, ayay mid kamid ah xafiiskii ay ku saxiixi lahayd soo gashay.
.
Horumarka guddaha NISA, waxaa kaloo u ahaa Codka Gudihiisa kala duwan, kuwaaso oo sabab u noqday guulo waaweyn oo uu gaaray sirdoonkeenna. Sidoo kale, dunida oo dhan waxay isla qirsantahay, in sirdoonku uu hadafkiisa gaari karo marka uu haysto Madaxweyne hagaya oo leh qorshe qaran oo fogaan arag ku qotomaa, waana sababta uu Madaxweyne Farmaajo had iyo jeer rafiiq iyo wadaay ugu noqday Ciidamada qalabka sida ee Qaranka Soomaaliyeed.
Waan hubaal in hammiga ummadda Soomaaliyeed ee ku addaan dawlad cago adag ku taagan ay qayb ka tahay sababta iyo tayeynta caddaynta macluumaadka iyo qaranka. Waxa kale oo hubaal ah in Shacabka Soomaaliyeed ay ku farxayaan kor u qaadidda kartid iyo jawaabaha nabadsugidda iyo feejignaanta Qaranka Soomaaliyeed.
Marka aad wanaag fasho, niyadda sami la timacaddo, dad aqoon iyo xirfadle u leh shaqada la kaashato, waxaad filanaysaa natiijo wanaagsan oo waxtar u leh qarankaaga.
(Qoraagu waa Agaasimihii Hore ee Hay’adda Nabadsugidda iyo Sirdoonka Qaranka,la-taliyaha Amniga Qaranka ee Madaxweynaha JFS.)
